Za dużo czasu przed ekranem. Jak chronić oczy przed szkodliwym niebieskim światłem?

Nauka na odległość i inteligentna praca wydłużyły czas spędzany przed ekranami. Istnieje kilka rozwiązań chroniących wzrok, których wprowadzenie w życie może przyczynić się do znacznej poprawy wzroku, a przede wszystkim zapobiegnięcia jego pogorszenia.

Żyjesz online? Zadbaj o ochronę oczu

Niebieskie światło może powodować dyskomfort widzenia i negatywnie wpływać na cykl dobowy, wpływając na przykład na odpoczynek nocny. W czasie pandemii, podczas kwarantanny użycie ekranów znacznie wzrosło. Spotkania biznesowe coraz rzadziej odbywają się twarzą w twarz i znacznie częściej odbywają się przy pomocy komputerów. To samo dotyczy nauczania na odległość: czas, który wcześniej spędzało w klasie, zwracając uwagę na nauczyciela lub książki, teraz spędza się przed tabletem czy laptopem. Wszystkie te sytuacje obciążają oczy bardziej niż dotychczas. Z powodu niebieskiego światła powieki mniej mrugają, co przyspiesza zmęczenie oczu. Właśnie z tego powodu warto zadbać o dodatkową ochronę oczu i zatroszczyć się o swoje zdrowie bardziej niż dotychczas.

Jeśli w ciągu dnia niebieskie światło ekranów elektronicznych może powodować problemy dla wzroku, to wieczorem sytuacja jest jeszcze bardziej skomplikowana ze względu na wpływ, jaki niebieskie światło ma na cykl dobowy (24 godziny). Nasze ciało myśli w stary sposób: do samoregulacji wykorzystuje światło słoneczne. W dużym uproszczeniu, po zachodzie słońca ciało przygotowuje się do snu. Ci, którzy leżą w łóżku, czytając późnym wieczorem na smartfonach, w rzeczywistości wystawiają swoje oczy (a tym samym i ciało) na światło, które jest identyfikowane jako słoneczne. Wynikiem tego są trudności z zaśnięciem i budzenie się w nocy. Niebieskie światło negatywnie wpływa na produkcję melatoniny, która jest niezbędna do prawidłowego snu.

Eksperci wskazują, że do utrzymania prawidłowego natężenia wszystkich potrzebnych hormonów, dobrym nawykiem byłoby nieużywanie ekranów na 2-3 godziny przed snem. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Każdy z nas lubi od czasu do czasu obejrzeć film czy przeczytać ciekawą książkę na tablecie. Istnieje jednak kilka rozwiązań, mających na celu ochronę wzroku w tego rodzaju przypadkach.

Rozwiązanie sprzętowe: ekrany OLED są lepsze niż wyświetlacze LCD

Wszystkie ekrany OLED (zarówno telewizory, jak i smartfony) emitują znacznie mniej niebieskiego światła niż ekrany LCD. W 2014r. LG Display poinformował, że panele OLED emitują jedną trzecią niebieskiego światła w porównaniu do wyświetlaczy LCD. Zapowiadając swój nowy ekran OLED do smartfonów z ochroną przed niebieskim światłem w lutym 2019 r., Samsung doniósł, że najnowsze OLED emitują 12% niebieskiego światła, podczas gdy jego nowy panel, używany przez Galaxy S10 i nowsze modele, spada aż do 7%.

Niebieskie światło emanujące z panelu jest jednym z głównych czynników pogorszających wzrok w trakcie korzystania ze sprzętu elektronicznego. Wiele ekranów OLED zawiera filtr światła niebieskiego, który znacznie je redukuje. Jest to światło poza spektrum widzenia: zintegrowany filtr nie wpływa zatem na jakość widzenia obrazu.

Czynnikiem różnicującym jest obecność panelu podświetlenia w ekranach LCD; ten panel jest nieobecny w diodach OLED. Aby uprościć koncepcję, wyświetlacze LCD mają ogromną lampę LED, która jest stale włączona. Powoduje to, że emitują one znacznie więcej niebieskiego światła niż diody OLED.

Rozwiązanie programowe: niebieski filtr na ekranach smartfonów i komputerów PC

Niemal każdy system operacyjny oferuje możliwość odfiltrowania niebieskiego światła ekranu. Opcja ta przyjmuje często różne nazwy, ale mechanika jest zawsze taka sama: użytkownik może wybrać, czy zastosować filtr do niebieskiego światła i w jakim stopniu. Niski filtr światła będzie mniej zniekształcał kolory, i jednocześnie chronił oczy w mniejszym stopniu niż inne, mocniejsze filtry. Te drugie z kolei zniekształcą kolory, ale w dużym stopniu pomogą zrelaksować oczy.

Filtr programowy różni się od filtru sprzętowego. W pierwszym przypadku oddziałuje on na temperaturę barwową, czyniąc ją cieplejszą tak, aby jak najbardziej zmniejszyć obecność niebieskiego na ekranie. Oznacza to również, że kolory zostaną dyskretnie zmienione. Warto wziąć to pod uwagę oglądając film i pamiętać, że barwy mogą różnić się nieco od tych oryginalnych.

Rozwiązanie sprzętowe jest bardzo wszechstronne i efektywne. Wszelkiego rodzaju programy do regulacji światła ekranów mogą być stosowane na dowolnych urządzeniach, które użytkownik posiada, niezależnie od technologii, wykorzystującej zintegrowany panel.

Jak zmienić intensywność światła niebieskiego?

W systemie Windows 10 tzw. lampka nocna jest ustawiana z panelu „Jasność i kolor” obecnych kolejno krokach występujących na ścieżce Strona główna> System> Wyświetlacz. W centrum menu możliwe jest zmniejszenie bądź zwiększenie jasności ekranu oraz ustawienie automatycznego włączania lub wyłączania lampki nocnej. Ponadto, klikając „Ustawienia oświetlenia nocnego”, można wybrać gradację filtra światła niebieskiego i ewentualnie zaplanować jego aktywację o określonej godzinie np. na godzinę 19:00. Istnieje również opcja wykrywania pozycji (a tym samym strefy czasowej) zgodnie z cyklem słonecznym, tj. od zachodu słońca do wschodu słońca następnego dnia. W ten sposób filtr będzie stosowany głównie w godzinach wieczornych, czyli wtedy, gdy światło niebieskie ma największy wpływ na cykl dobowy.

Na iPhone’ach i iPadach filtr światła niebieskiego nazywa się Night Shift. Działa dokładnie tak, jak lampka nocna w systemie Windows 10, co pozwala na utrzymywanie tej opcji przez cały czas aktywności, konfigurowanie automatycznej aktywacji w określonych godzinach i działanie na temperaturę barwową. Opcja znajduje się w Ustawienia> Wyświetlacz i jasność. Ta sama funkcja jest również dostępna w systemie mac OS. Można go aktywować, klikając jabłko w lewym górnym rogu, a następnie Preferencje systemowe> Monitor> Nocna zmiana.

Nie ma jednej ogólnosystemowej funkcji na Androidzie. Każdy producent stworzył jednak swoją własną. Mogą one mieć różne nazwy, ale zawsze znajdują się w ustawieniach wyświetlacza i działają identycznie jak równoważne funkcje dla systemów Apple i Windows 10.

Dedykowane okulary: ostateczne rozwiązanie

Osoby, które preferują jeszcze inne rozwiązanie, mogą zamówić specjalistyczne dedykowane soczewki do okularów, które filtrują niebieskie światło w dowolnym momencie: na zewnątrz, w pomieszczeniach, przed ekranem lub na plaży.

Jednym z przykładów są profesjonalne soczewki firmy BlueProtect. Soczewki zawierają dedykowany filtr światła niebieskiego, który ułatwia widzenie i zapewnia ochronę oczu w sytuacjach, gdy konieczne jest długie przebywanie przed ekranem komputera czy telefonu. Zakup takich soczewek może stanowić dodatkową ochronę dla osób, które narażone są na niekorzystne działanie światła niebieskiego.