Jakie objawy wskazują na zaburzenia integracji sensorycznej?

Obserwujesz swoje dziecko i zastanawiasz się, czy jego rozwój przebiega w prawidłowy sposób? Chcesz dowiedzieć się, po czym rozpoznać wady rozwojowe swojego malucha? Sprawdź, jakie objawy mogą świadczyć o zaburzeniach i dowiedz się więcej na temat ich leczenia.

Zaburzenia integracji sensorycznej – czym są?

Często zastanawiamy się, czy rozwój naszego dziecka przebiega w pełni poprawnie. Porównujemy je do innych dzieci w tym samym wieku. Warto jednak pamiętać, że każdy człowiek jest niepowtarzalny i rozwija się w swoim indywidualnym tempie. Czasem zdarza się jednak, że możemy dostrzec pewne charakterystyczne objawy, które wzbudzają pewien niepokój. Mogą one być związane z zaburzeniami integracji sensorycznej, czyli procesami polegającymi na przetwarzaniu i organizacji bodźców zewnętrznych dostarczanych przez zmysły. Do integracji sensorycznej dochodzi w ośrodkowym układzie nerwowym. Zmysły możemy podzielić na te odbierające bodźce ze świata zewnętrznego (wzrok, słuch, węch, smak, dotyk), a także zmysły ulokowane wewnątrz (zmysł równowagi i propriocepcji). Zaburzenia integracji sensorycznej wymagają szczegółowej diagnozy, dzięki której możliwa jest skuteczna terapia. Dzisiaj o tego rodzaju zaburzeniach wiadomo zdecydowanie więcej, co oznacza, że dzięki terapii można je wyeliminować i dzięki temu wpłynąć na rozwój naszego dziecka.

Jakie mogą być objawy zaburzeń integracji sensorycznej?

Istnieje bardzo wiele objawów mogących świadczyć o występowaniu zaburzeń integracji sensorycznej – są one najczęściej związane z niewłaściwą pracą poszczególnych zmysłów. Dziecko może być na przykład nadwrażliwe na dźwięki, zapachy, światło i inne bodźce docierające z otoczenia lub wręcz przeciwnie, niedowrażliwe (nie zauważanie bodźców i nieustanne poszukiwanie intensywnych, aktywnych wrażeń zmysłowych).

Dziecko nadwrażliwe

W przypadku nadwrażliwości na bodźce, dziecko najczęściej unika fizycznego kontaktu z innymi (dotyku, przytulania, łaskotania), nie lubi brudzić sobie rąk (na przykład podczas zabaw z klejem, farbkami, plasteliną). Problemem są najprostsze czynności higieniczne takie, jak mycie głowy, zębów, obcinanie paznokci, czesanie włosów. W takich przypadkach dziecko robi się wówczas drażliwe, płaczliwe, czasem nawet agresywne. Częstym objawem nadwrażliwości jest również problem z noszeniem niektórych ubrań. Szczególnie problematyczne dla dziecka są wszyte w ubrania metki. Ponadto dziecko nie lubi przebywać w miejscach publicznych, gdzie jest głośno, świeci intensywne światło lub znajduje się wiele osób (sklepy, szkoła, teatr, ulica w centrum miasta). Maluchowi mogą również przeszkadzać niektóre domowe dźwięki (odgłos włączonego odkurzacza, telewizora, gotującego się obiadu itp.).

Dziecko niedowrażliwe

Inną sytuacją jest zbyt mała wrażliwość dziecka na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne. Wówczas dziecko jest bardzo aktywne ruchowo, może być też pobudzone. W związku z tym maluch poszukuje często głośnych wrażeń, nie dostrzega drobnych zranień czy skaleczeń, lubi się mocno przytulać, gdy pisze lub rysuje, mocno dociska ołówek albo kredki.

Pozostałe objawy

U dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej często dostrzega się również poważne problemy z równowagą: niewłaściwa postawa ciała, krzywy chód, częste potykanie się lub przewracanie, obijanie się o ściany czy meble, wpadanie na inne osoby, kłopoty z wykonywaniem prostych ćwiczeń takich jak wchodzenie na drabinki, łapanie piłki. Takie dziecko może również mieć problemy z koncentracją, uczeniem się nowych rzeczy (ubieranie się, zapinanie guzików, wiązanie butów, samodzielne jedzenie) oraz pracą w grupie. Do objawów zaburzeń integracji sensorycznej dochodzi również wybiórczość pokarmowa: dziecko lubi jeść tylko określone potrawy, nie lubi próbować nowych rzeczy, preferuje jedzenie mocno przyprawione lub w ogóle niedoprawione. U dzieci ze wspomnianymi zaburzeniami bardzo często zauważa się często niską samoocenę oraz małe poczucie własnej wartości.

Diagnoza i terapia w zaburzeniach integracji sensorycznej

Najczęściej to rodzice zauważają niepokojące objawy, mogące wskazywać na zaburzenia integracji sensorycznej. Czasem również wskazuje na to wychowawczyni w przedszkolu czy szkole. Jeżeli mamy podejrzenia związane z nieprawidłowym rozwojem integracji sensorycznej u naszego dziecka, warto skonsultować się ze specjalistą – w tym celu możemy udać się do poradni psychologiczno-pedagogicznej lub prywatnego gabinetu terapeutycznego.

W ostatnich latach pojawia się coraz więcej wykwalifikowanych terapeutów, dzięki czemu łatwiej uzyskać diagnozę zaburzeń. Specjalista stawia ją po rozmowie z rodzicami, wykonaniu testów u dziecka oraz jego swobodnej obserwacji na sali integracji sensorycznej. Diagnoza umożliwia dobór właściwego postępowania terapeutycznego: terapia ma na celu poprawę funkcjonowania dziecka w tych obszarach integracji sensorycznej, które nie funkcjonują poprawnie, poprawę organizacji działania ośrodkowego układu nerwowego, wzrost własnej samooceny i pozbycie się wspomnianego już lęku przed odrywaniem stóp od podłoża.

Terapia najczęściej składa się z indywidualnie dobranych ćwiczeń wykonywanych pod opieką specjalisty w sali integracji sensorycznej. Ćwiczenia są dobrane odpowiednio do rodzaju zaburzeń: dziecko nadwrażliwe będzie wykonywało inne ćwiczenia niż to ze zbyt małą wrażliwością na bodźce. Ważną częścią terapii są ćwiczenia związane z poprawą funkcjonowania równowagi – chodzenie po ławce, równoważni, wchodzenie na drabinki, korzystanie z dysków lub półkul sensorycznych, skakanie na trampolinie czy materacu. Do innych popularnych ćwiczeń należą również: bujanie się na zamocowanych podwieszeniach, huśtanie na huśtawce, turlanie w beczce, zabawa przy użyciu specjalnych zabawek sensorycznych. Celem terapii może być także pobudzenie zmysłów – stosuje się tutaj na przykład zestawy do treningu zapachowego lub produkty spożywcze, dzięki którym można leczyć wybiórczość pokarmową.