swietokrzyskie-mountains-g8ae74053a_1920

Jest magicznym miejscem i dla pątników, i dla tych, którzy chcą wycieczkę w Góry Świętokrzyskie pogodzić z wyjątkową lekcją historii. Sanktuarium Świętego Krzyża na Łysej Górze odegrało w dziejach Polski ważną rolę, jest też miejscem, które przyciąga wyjątkowymi dziełami sztuki. Jakie atrakcje czekają tu na turystów? Na co warto zwrócić uwagę podczas wizyty w tym miejscu?

Z kart historii, czyli dzieje sanktuarium na Łysej Górze w pigułce

Klasztor oraz kościół na Świętym Krzyżu to punkty bardzo ważne dla miłośników sztuki i historii. Wiadomo, że w dziejach kraju miejsce to odegrało rolę wyjątkową. Co wiemy na temat jego przeszłości? O początkach sanktuarium nie wiadomo zbyt wiele, choć okoliczności jego powstania starają się nam przedstawić różne legendy. Zgodnie z tą najbardziej popularną, powstanie opactwa na Łysej Górze jest zasługą Dąbrówki – żony Mieszka I. To ona miała sprowadzić na Łysą Górę Benedyktynów, którzy zaczęli sprawować opiekę nad tutejszym sanktuarium. Co na to historycy? Zdaniem Jana Długosza to nie Dobrawa, lecz Bolesław Chrobry jest twórcą tutejszego sanktuarium, choć w pochodzącej z XIII wieku „Kronice Wielkopolskiej” jego fundatorem miał być Bolesław Krzywousty. To jemu najczęściej przypisuje się sprowadzenie w 1113 roku węgierskich benedyktynów na Święty Krzyż. Mnisi ci mieli przywieźć ze sobą główny obiekt kultu – relikwie Drzewa Krzyża Świętego, które dawniej należały do syna króla Stefana I – św. Emeryka. Tak cenne relikwie sprawiły, że sanktuarium na Łysej Górze, zwanej od tej pory również Świętym Krzyżem, stało się ważnym celem pielgrzymek. W murach tego klasztoru gościli m.in. Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk oraz Zygmunt Stary, wiadomo też o wizycie Jana Kazimierza w tym miejscu. To właśnie tu, na Świętym Krzyżu, powstały słynne „Kazania Świętokrzyskie” – najstarszy rękopis sporządzony w języku polskim, jaki zachował się do naszych czasów.

Na początku XIX wieku klasztor na Świętym Krzyżu uległ kasacji, a znajdujące się tu relikwie przeniesiono do Nowej Słupi. Sam klasztor początkowo wykorzystywany był jako dom dla księży, którzy zostali skazani przez władzę duchowną za różnego rodzaju wykroczenia, później stał się ciężkim więzieniem, w którym władze carskie przetrzymywały swych wrogów. Ciekawym epizodem w dziejach klasztoru okazał się okres powstania styczniowego, kiedy to na Łysej Górze stacjonował oddział powstańczy generała Mariana Langiewicza. W okresie międzywojennym na Świętym Krzyżu więzieni byli m.in. Sergiusz Piasecki – przemytnik, pisarz i współpracownik polskiego wywiadu, a także Stepan Bandera – jeden z przywódców OUN. W latach 40. XX wieku, w zniszczonym klasztorze, Niemcy urządzili obóz zagłady dla jeńców radzieckich. Przypuszczalnie tylko na przełomie 1941-42 roku (bo w tym czasie funkcjonował ów obóz) na Świętym Krzyżu zginęło około 6 tysięcy ludzi. Zbiorowa mogiła, która ma przypominać nam o jeńcach wojennych zamordowanych w tym miejscu, znajduje się na polanie Bielnik.

Sanktuarium Świętego Krzyża – na jakie atrakcje warto zwrócić w tym miejscu uwagę?

Kto trafi na Łysą Górę, ten z pewnością nudzić się nie będzie. W czasie wycieczki po tej części Gór Świętokrzyskich można zobaczyć pozostałości pogańskiego wału kultowego oraz potężne gołoborze – jedną z największych ciekawostek geologicznych w tej części kraju. Ciekawie prezentują się też te atrakcje, z którymi można się spotkać na terenie sanktuarium. Miłośników przyrody może tu zainteresować Muzeum Świętokrzyskiego Parku Narodowego – placówka, która poświęcona jest przyrodniczym skarbom Gór Świętokrzyskich. Zabudowania klasztorne, które w swej obecnej formie są barokowymi dziełami z XVIII wieku, również zasługują na uwagę. Bazylika św. Krzyża i Trójcy Przenajświętszej, Muzeum Misyjne Misjonarzy Oblatów oraz kawiarnia o nazwie „Stara Apteka” – oto obiekty, którym z pewnością warto poświęcić nieco więcej uwagi. Warto też zwrócić na neoklasycystyczną dzwonnicę z piaskowca oraz na wychodnie kwarcytów, które znajdują się w pobliżu zabudowań klasztornych.

Ciekawa historia oraz liczne atrakcje – oto czynniki, dzięki którym sanktuarium na Łysej Górze do dziś jest miejscem tak chętnie odwiedzanym. Docierają tu zarówno pątnicy, jak i ci, którzy w czasie wycieczki po Górach Świętokrzyskich chcą zobaczyć jedno z najważniejszych miejsc w dziejach tego regionu.

Related Posts

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Required fields are marked *